Hier beantwoorden we de meest gestelde vragen over nieraandoeningen. Wil je zelf aan de slag met je gezonde leefstijl? Het Online Leefstijlprogramma kan je daarbij helpen. Aanmelden kan hier.
De nieren zijn twee boonvormige organen die aan beide kanten van de wervelkolom liggen, net onder de ribben. Ze vervullen meerdere belangrijke functies:
Het filteren van afvalstoffen uit het bloed (die via de urine worden afgevoerd)
Het reguleren van de vocht- en zoutbalans
Het in stand houden van een goede bloeddruk
Het aanmaken van hormonen zoals erytropoëtine (voor de aanmaak van rode bloedcellen) en renine
Het activeren van vitamine D voor gezonde botten
Een goede nierfunctie is essentieel voor je algehele gezondheid.
In het begin merk je vaak niets van een verminderde nierfunctie. Daarom worden nieraandoeningen vaak pas in een laat stadium ontdekt. Klachten ontstaan pas bij een ernstige afname van de nierfunctie.
De nierfunctie wordt gemeten met bloed- en urineonderzoek:
Kreatinine in het bloed (een afvalstof die normaal door de nieren wordt verwijderd)
eGFR (Estimated Glomerular Filtration Rate), een schatting van hoe goed de nieren het bloed filteren
Eiwitverlies in de urine (albuminurie)
Bij twijfel kan een echo of nierbiopsie nodig zijn.
Chronische nierschade (ook wel chronische nierinsufficiëntie) betekent dat de nieren geleidelijk hun functie verliezen. De oorzaak is vaak langdurige schade door bijvoorbeeld:
Hoge bloeddruk
Diabetes mellitus
Erfelijke nierziekten (zoals polycysteuze nieren)
Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen
De schade is meestal blijvend, maar het proces kan vaak worden afgeremd met de juiste behandeling en leefstijl.
Bij acute nierinsufficiëntie (acute nierfalen) werken de nieren ineens niet goed meer. Dit kan ontstaan door:
Ernstig vochttekort of bloedverlies
Infecties of sepsis
Bepaalde medicijnen of contrastmiddelen
Verstopping van de urinewegen
Acute nierproblemen kunnen vaak herstellen als de oorzaak snel wordt aangepakt.
Het nefrotisch syndroom is een aandoening waarbij de nieren grote hoeveelheden eiwit verliezen via de urine. Hierdoor ontstaat:
Heftige vochtophoping (oedeem), vooral rond de ogen, enkels of buik
Eiwit in de urine (proteïnurie)
Een verlaagd eiwitgehalte in het bloed
Een verhoogd cholesterolgehalte
De oorzaak ligt meestal in beschadiging van de glomeruli (de filters in de nier). Behandeling is gericht op het verminderen van eiwitverlies en het onderdrukken van de ontstekingsreactie.
Nieraandoeningen geven vaak pas in een laat stadium klachten. Mogelijke symptomen zijn:
Vermoeidheid of concentratieproblemen
Vochtophoping (oedeem), vooral in enkels, benen of gezicht
Kortademigheid door vocht achter de longen
Jeuk over het hele lichaam
Misselijkheid of verminderde eetlust
Spierkrampen
Donkere urine of weinig plassen
Hoge bloeddruk die moeilijk onder controle te krijgen is
Bij deze klachten is verder onderzoek naar de nierfunctie aangewezen.
Ja. Chronische nierschade ontstaat meestal langzaam en geeft in het begin geen klachten. Veel mensen ontdekken hun nierprobleem pas bij een bloed- of urinecontrole of wanneer er complicaties optreden.
Daarom is het belangrijk om regelmatig je nierfunctie te laten controleren als je risicofactoren hebt (zoals diabetes, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten of familiaire belasting).
Hoge bloeddruk: beschadigt de kleine bloedvaatjes in de nieren
Diabetes: hoge bloedsuiker tast de nierfilters aan
Langdurig gebruik van NSAID’s (zoals ibuprofen)
Hart- en vaatziekten
Auto-immuunziekten zoals lupus of vasculitis
Infecties van de nieren (pyelonefritis)
Nierstenen of een langdurige urinewegobstructie
Erfelijke nierziekten, zoals cystenieren
Vroegtijdige opsporing en behandeling van deze aandoeningen helpt verdere schade te voorkomen.
De eerste stap is bloed- en urineonderzoek. De belangrijkste waarden zijn:
Kreatinine (bepaalt samen met leeftijd en geslacht de eGFR)
eGFR: een schatting van de nierfunctie
Eiwit in de urine (albuminurie)
Bij afwijkingen kunnen vervolgonderzoeken nodig zijn:
Urinesediment (voor ontstekingscellen of bloed)
Echo van de nieren
Nierbiopsie (weefselonderzoek)
Regelmatige controle van de nierfunctie is cruciaal bij chronische ziekten.
De behandeling richt zich op het afremmen van verdere schade en het voorkomen van complicaties:
Goed instellen van bloeddruk (streefwaarde vaak <130/80 mmHg)
Bloedglucose onder controle houden bij diabetes
Zoutinname beperken
Eiwitinname mogelijk matigen
Stoppen met roken
Medicatie zoals ACE-remmers of ARB’s (bloeddrukverlagers die ook de nier beschermen)
Bij vergevorderde nierschade is een voorbereiding op dialyse of transplantatie nodig.
Dialyse is nodig als de nierfunctie ernstig is afgenomen (eGFR <10-15 ml/min) én er klachten of complicaties optreden die niet meer met medicatie te behandelen zijn.
Dialyse kan op twee manieren:
Hemodialyse: bloed wordt gefilterd via een machine (3x per week in ziekenhuis of thuis)
Peritoneale dialyse: via het buikvlies met speciale vloeistof (meestal thuis)
Dialyse vervangt een deel van de nierfunctie, maar geneest de ziekte niet.
De voedingsadviezen verschillen per stadium van de nierschade, maar algemeen geldt:
Beperk zout (maximaal 6 gram per dag, liever minder)
Let op eiwitinname: niet te veel (om de nieren niet extra te belasten)
Kalium en fosfaat beperken bij gevorderde nierschade
Voldoende vocht: de hoeveelheid hangt af van je situatie
Een diëtist gespecialiseerd in nierziekten helpt je bij het opstellen van een persoonlijk voedingsadvies.
Bewegen is juist aan te moedigen, ook met een nieraandoening. Regelmatige lichaamsbeweging:
Verbetert de bloeddruk
Vermindert het risico op hart- en vaatziekten
Verhoogt je energieniveau en stemming
Kies voor laagdrempelige activiteiten zoals wandelen, fietsen of zwemmen. Overleg bij ernstige nierschade of dialyse met je arts of fysiotherapeut.
Ja, mits de ziekte goed onder controle is. Chronische nierschade verloopt meestal langzaam, vooral als de oorzaak (zoals diabetes of hoge bloeddruk) goed wordt behandeld.
Met een gezonde leefstijl, regelmatige controles en goede therapietrouw kun je lang leven met een nieraandoening. Bij ernstige nierfalen kan dialyse of transplantatie de levensduur aanzienlijk verlengen.
Zwangerschap is mogelijk bij sommige vormen van nierschade, maar het vereist altijd intensieve begeleiding door een nefroloog én gynaecoloog.
Risico’s zijn verhoogd, zowel voor moeder als kind:
Hoge bloeddruk
Pre-eclampsie
Te vroeg geboren baby
Verslechtering van de nierfunctie
In milde stadia is zwangerschap vaak haalbaar, bij gevorderde nierschade wordt het sterk afgeraden.
Bekijk onze programma’s en tips om je leefstijl natuurlijk te verbeteren. Hier lees je meer over het Online Leefstijlprogramma bij nieraandoeningen.
Van weekmenu’s tot leefstijlbegeleiding: kleine veranderingen, grote impact op je gezondheid!
