Hier beantwoorden we de meest gestelde vragen over leverziekten. Wil je zelf aan de slag met je gezonde leefstijl? Het Online Leefstijlprogramma kan je daarbij helpen. Aanmelden kan hier.
De lever is een van de grootste en belangrijkste organen in het lichaam. Hij vervult meer dan 500 verschillende functies, waaronder:
Het omzetten van voedingsstoffen uit het voedsel in energie en bouwstoffen
Het afbreken van schadelijke stoffen (zoals alcohol en medicijnen)
Het produceren van gal, dat nodig is voor de vertering van vetten
Het opslaan van glycogeen (een vorm van suiker), ijzer en vitamines
Het maken van belangrijke eiwitten voor bloedstolling en afweer
Een gezonde lever is essentieel voor bijna alle lichaamsprocessen.
In het beginstadium van leverproblemen zijn er vaak weinig of geen klachten. Naarmate de leverfunctie slechter wordt, kunnen de volgende symptomen optreden:
Vermoeidheid
Misselijkheid of slechte eetlust
Geelzucht (gele verkleuring van huid en ogen)
Jeuk
Opgeblazen gevoel of vocht in de buik (ascites)
Donkere urine of bleke ontlasting
Blauwe plekken of bloedneuzen
Gewichtsverlies of spierafbraak
Bij langdurige klachten of afwijkende bloedwaarden moet altijd gedacht worden aan een leverziekte.
Leververvetting, ook wel NAFLD (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease) genoemd, is een aandoening waarbij er te veel vet in de levercellen wordt opgeslagen. Dit komt vaak voor bij mensen met overgewicht, diabetes type 2 of een hoog cholesterol.
In een deel van de gevallen kan leververvetting overgaan in NASH (Non-Alcoholic Steatohepatitis), waarbij ook ontsteking en schade van de levercellen optreedt. Dit kan uiteindelijk leiden tot littekenvorming (fibrose) en zelfs levercirrose.
In milde vorm is leververvetting vaak onschuldig en omkeerbaar, zeker als je de oorzaak aanpakt (zoals afvallen of verbeteren van de bloedsuiker).
Als de leververvetting echter overgaat in NASH, kan dit leiden tot blijvende schade aan de lever. Een klein percentage van de mensen met NASH ontwikkelt uiteindelijk levercirrose of leverkanker.
Daarom is het belangrijk om leververvetting serieus te nemen en je leefstijl tijdig aan te passen.
Hepatitis is een ontsteking van de lever. Dit kan worden veroorzaakt door:
Virussen (zoals hepatitis A, B, C, D, E)
Overmatig alcoholgebruik
Medicijngebruik (bijv. paracetamol in hoge doses)
Auto-immuunziekten
Vette leverziekte of stofwisselingsstoornissen
De lever kan door de ontsteking niet goed functioneren, en als de ontsteking chronisch wordt, kan dit leiden tot littekens (fibrose) of cirrose.
Hepatitis A is een acute leverontsteking veroorzaakt door besmet voedsel of water. Het gaat bijna altijd vanzelf over en wordt niet chronisch.
Hepatitis B is een virus dat via bloed of seksueel contact wordt overgedragen. Het kan chronisch worden en ernstige leverschade veroorzaken. Er is een vaccin beschikbaar.
Hepatitis C wordt overgedragen via bloed (bijvoorbeeld bij tatoeages, infuusnaalden of onveilige medische ingrepen). Het kan ook chronisch worden, maar is tegenwoordig goed te genezen met medicijnen.
Levercirrose is een ernstige aandoening waarbij de lever blijvend beschadigd raakt en littekenweefsel (fibrose) vervangt het gezonde leverweefsel. Hierdoor werkt de lever steeds minder goed.
Oorzaken van levercirrose zijn onder andere:
Chronisch alcoholgebruik
Chronische hepatitis B of C
NASH (vergevorderde leververvetting)
Auto-immuun leverziekten
Erfelijke stofwisselingsstoornissen (zoals hemochromatose)
Levercirrose is niet te genezen, maar de schade kan worden afgeremd als de oorzaak wordt behandeld.
Als de lever (bijna) volledig uitvalt, spreken we van leverfalen. De gevolgen zijn ernstig:
Giftige stoffen hopen zich op in het lichaam (zoals ammoniak)
Er ontstaan stollingsproblemen
Je raakt verward of suf (hepatische encefalopathie)
Er kan vocht in de buik of ernstige bloedingen ontstaan
Leverfalen vereist spoedbehandeling en in sommige gevallen een levertransplantatie. Het is een levensbedreigende situatie.
Auto-immuun hepatitis is een chronische ontstekingsziekte van de lever waarbij het afweersysteem zich keert tegen de eigen levercellen. Dit veroorzaakt langdurige ontsteking en kan zonder behandeling leiden tot cirrose.
De precieze oorzaak is onbekend, maar genetische aanleg en omgevingsfactoren spelen een rol. De ziekte komt vaker voor bij vrouwen en kan op elke leeftijd optreden.
De behandeling bestaat uit afweerremmende medicijnen zoals prednison en azathioprine.
PBC (Primaire Biliaire Cholangitis) is een auto-immuunziekte waarbij de kleine galwegen in de lever langzaam ontsteken en dichtslibben.
PSC (Primaire Scleroserende Cholangitis) is een aandoening waarbij de grote galwegen zowel binnen als buiten de lever ontstoken en vernauwd raken. PSC komt vaak voor bij mensen met chronische darmziekten zoals colitis ulcerosa.
Beide ziekten kunnen leiden tot galstuwing, levercirrose en in sommige gevallen leverkanker.
Een leverziekte wordt vaak opgespoord via:
Bloedonderzoek (leverenzymen, ontstekingswaarden, stolling)
Echo van de buik
Fibroscan (om stijfheid van de lever te meten)
MRI of CT-scan
Leverbiopsie (weefselonderzoek)
De arts kijkt naar symptomen, medische voorgeschiedenis en risicofactoren. In veel gevallen worden meerdere onderzoeken gecombineerd om een volledig beeld te krijgen.
Voor een gezonde lever geldt:
Vermijd alcohol of gebruik het met mate
Eet weinig toegevoegde suikers en verzadigde vetten
Kies voor volkoren producten, groenten, fruit, peulvruchten en magere eiwitten
Beperk frisdrank, snacks en fastfood
Drink voldoende water
Bij leververvetting is afvallen vaak noodzakelijk; zelfs 5-10% gewichtsverlies kan de vetophoping en ontsteking in de lever sterk verminderen.
Dat hangt af van de soort en ernst van de leverziekte. Bij de meeste leverziekten – zoals leververvetting, hepatitis, of cirrose – is alcoholgebruik afgeraden of verboden, omdat alcohol extra schade aan de lever toebrengt. Zelfs kleine hoeveelheden kunnen schadelijk zijn.
Overleg altijd met je arts of alcohol voor jou veilig is.
Sommige medicijnen kunnen leverschade veroorzaken, vooral bij langdurig gebruik of hoge dosering. Voorbeelden zijn:
Paracetamol in te hoge doseringen
Sommige antibiotica (zoals amoxicilline-clavulaanzuur)
Cholesterolverlagers (statines – meestal veilig, maar soms leverbijwerkingen)
Antidepressiva en antipsychotica
Mensen met een leverziekte moeten voorzichtig zijn met medicijnen en supplementen. Neem nooit iets zonder overleg met een arts of apotheker.
Veel mensen met een leverziekte kunnen oud worden, mits de ziekte tijdig wordt herkend en goed wordt behandeld. Zeker bij leververvetting of milde hepatitis zijn de vooruitzichten goed als leefstijl en medicatie worden aangepast.
Bij levercirrose of ernstige chronische hepatitis hangt de levensverwachting af van hoe ver de ziekte gevorderd is en of complicaties optreden. Regelmatige controle en leefstijlaanpassingen maken vaak een groot verschil.
Ja. Leverziekten kunnen lange tijd sluimeren zonder merkbare klachten, terwijl er toch schade optreedt. Regelmatige bloedcontroles, beeldvorming of fibroscan zijn belangrijk om progressie of complicaties tijdig te ontdekken.
Ook als je klachtenvrij bent, is het belangrijk om je leefstijl vol te houden en afspraken bij je arts na te komen.
Bekijk onze programma’s en tips om je leefstijl natuurlijk te verbeteren. Hier lees je meer over het Online Leefstijlprogramma bij leverziekten.
Van weekmenu’s tot leefstijlbegeleiding: kleine veranderingen, grote impact op je gezondheid!
