Hart en vaten: de motor van je lichaam. Hier beantwoorden we de meestgestelde vragen over hart- en vaatziekten. Wil je zelf aan de slag met een gezondere leefstijl? Het Online Leefstijlprogramma helpt je op weg. Aanmelden kan hier.
Hart- en vaatziekten zijn aandoeningen aan het hart en/of de bloedvaten. Voorbeelden zijn een hoge bloeddruk, hartritmestoornissen, angina pectoris, hartinfarct, beroerte of slagaderverkalking. Ze ontstaan vaak geleidelijk en zijn in veel gevallen goed te voorkomen of te vertragen met een gezonde leefstijl.
De meeste hart- en vaatziekten ontstaan door slagaderverkalking (atherosclerose). Dit is een proces waarbij vetten en ontstekingsstoffen zich ophopen in de wanden van je bloedvaten. Risicofactoren zijn onder andere:
hoge bloeddruk,
hoog cholesterol,
roken,
diabetes,
overgewicht,
te weinig beweging,
ongezonde voeding,
en langdurige stress.
Vaak merk je pas laat iets van hart- en vaatziekten, vooral als het gaat om vernauwde bloedvaten. Klachten die kunnen wijzen op problemen zijn:
druk op de borst (vooral bij inspanning),
kortademigheid,
hartkloppingen of onregelmatige hartslag,
duizeligheid of flauwvallen,
dikke enkels,
of een plotselinge uitval (zoals bij een beroerte).
Heb je twijfels? Laat je bloeddruk, cholesterol en bloedsuiker checken bij je huisarts.
De arts kan verschillende onderzoeken laten doen:
bloedonderzoek (cholesterol, suiker, ontstekingen),
bloeddrukmeting,
hartfilmpje (ECG),
inspanningstest,
echo of scan van hart of bloedvaten,
soms een hartkatheterisatie.
Gezonde voeding is de basis voor een sterk hart en schone vaten. Kies vooral voor:
veel groente (minimaal 250-300 gram per dag),
fruit (2 stuks per dag),
volkorenproducten (zoals zilvervliesrijst, volkorenbrood),
peulvruchten, noten, zaden,
vette vis (zoals zalm of makreel),
olijfolie in plaats van boter.
Drink voldoende water en beperk zout en toegevoegde suikers.
Beperk of vermijd:
bewerkt vlees en rood vlees,
transvetten (in gebak, snacks, fastfood),
producten met veel zout (zoals kant-en-klaar maaltijden),
suikerhoudende dranken,
alcohol (liefst maximaal 1 glas per dag of helemaal niet).
Ja, dat kan zeker. Kies voor kleine porties, en geniet bewust. Denk aan een klein stukje pure chocolade, een handje ongezouten noten of zelfgebakken havermoutkoekjes.
Afhankelijk van je situatie kunnen de volgende medicijnen worden voorgeschreven:
bloeddrukverlagers,
cholesterolverlagers (statines),
bloedverdunners,
medicijnen voor het hartritme of pompkracht van het hart.
Je arts bepaalt welke combinatie nodig is.
Niet altijd. Soms kun je met leefstijlverbeteringen (zoals gezonder eten, meer bewegen, afvallen, stoppen met roken) je waarden voldoende verbeteren. In veel gevallen blijven medicijnen wel nodig, maar soms kunnen ze worden afgebouwd. Dit altijd in overleg met je arts.
Voorzichtig:
Supplementen zoals rode gist rijst of plantensterolen kunnen soms ondersteunen, maar ze zijn niet altijd veilig of geschikt voor iedereen. Overleg daarom altijd met een arts of specialist.
Medicatie zoals statines wordt ingezet als leefstijlveranderingen onvoldoende effect hebben of als je een verhoogd risico op hart- en vaatziekten hebt.
Je arts kijkt naar je totale risicoprofiel voordat je medicatie krijgt voorgeschreven.
Familiaire hypercholesterolemie is een erfelijke aandoening waarbij je van nature een (zeer) hoog cholesterolgehalte hebt. Mensen met FH hebben een verhoogd risico op hart- en vaatziekten op jonge leeftijd. FH wordt vaak opgespoord via familieonderzoek en vereist vaak intensieve behandeling.
Bewegen maakt je hart sterker, verlaagt je bloeddruk en cholesterol, vermindert stress en helpt bij een gezond gewicht. Het verbetert ook je bloedsuiker en zorgt voor een betere doorbloeding van je organen.
Probeer dagelijks minstens 30 minuten matig intensief te bewegen. Denk aan:
stevig wandelen,
fietsen,
zwemmen,
tuinieren,
traplopen in plaats van de lift.
Beweeg op een manier die bij je past en die je volhoudt.
Ja, stress verhoogt je hartslag, bloeddruk en het stresshormoon cortisol. Langdurige stress kan je bloedvaten beschadigen en de kans op een hartaanval of beroerte vergroten. Probeer regelmatig te ontspannen. Dit kan bijvoorbeeld met:
ademhalingsoefeningen,
mindfulness,
wandelen in de natuur,
praten met iemand die je vertrouwt.
Na een hartprobleem of bij langdurige zorgen kun je je angstig of somber voelen. Dat is normaal, maar je hoeft er niet alleen mee te blijven rondlopen. Bespreek dit met je huisarts, praktijkondersteuner of een psycholoog. Er is goede hulp beschikbaar.
Onbehandelde hart- en vaatziekten kunnen leiden tot:
hartinfarct,
beroerte (herseninfarct of hersenbloeding),
hartfalen (het hart pompt onvoldoende),
hartritmestoornissen,
plotseling overlijden.
Door op tijd actie te ondernemen, kun je de schade beperken of zelfs voorkomen.
Waarschuwingssignalen zijn:
drukkende pijn op de borst (vooral bij inspanning),
uitstralende pijn naar kaak, arm of rug,
hartkloppingen of onregelmatige hartslag,
benauwdheid of plotselinge vermoeidheid,
verwardheid of verlammingsverschijnselen.
Bel bij twijfel altijd direct 112.
Ja, meestal wel. Het helpt als je gezond leeft, regelmatig pauze neemt en je grenzen aangeeft. Werkgevers zijn verplicht om mee te denken over passende aanpassingen. Overleg met je bedrijfsarts als je twijfelt.
In de meeste gevallen wel. Als je weer kunt traplopen zonder klachten, is seks meestal ook veilig. Blijf je klachten houden of ben je onzeker? Bespreek het gerust met je arts – dat is echt niet raar.
Dat is begrijpelijk, vooral na een hartprobleem. Begin rustig, bijvoorbeeld met wandelen. Eventueel kun je meedoen aan een hartrevalidatieprogramma via het ziekenhuis – daar krijg je begeleiding en vertrouwen terug in je lichaam.
Bekijk onze programma’s en tips om je cholesterol natuurlijk te verbeteren. Hier lees je meer over het Online Leefstijlprogramma bij hart- en vaatziekten.
Van weekmenu’s tot leefstijlbegeleiding: kleine veranderingen, grote impact op je gezondheid!
