Hier beantwoorden we de meest gestelde vragen over mentale gezondheid. Wil je zelf aan de slag met je gezonde leefstijl? Het Online Leefstijlprogramma kan je daarbij helpen. Aanmelden kan hier.
Wil je aan de slag met je mentale gezondheid? De cursus “Mentale gezondheid” komt 10 oktober online, wil je nu al de eerste stappen zetten? Download dan hier het e-book “Grip op je gevoel”
Er zit een verschil in stress en spanning. Spanning is niet per definitie slecht. Het helpt je presteren en scherp zijn. Wanneer spanning te lang aanhoudt verandert dit in stress als dit te lang aanhoudt of je er niet goed van kunt herstellen, raakt je lichaam uit balans. Typische signalen zijn een gejaagd gevoel, vermoeid wakker worden, vaak hoofdpijn, buikpijn of spierpijn, prikkelbaarheid, slecht slapen of moeite met concentreren. Je voelt alsof je continu ‘aan’ staat. Dan is het tijd om gas terug te nemen.
Begin klein. Plan dagelijks momenten van rust, hoe kort ook. Ga vaker naar buiten, beweeg op een manier die je fijn vindt, adem diep in naar je buik. Ook regelmatig op je adem letten (bijvoorbeeld 4 tellen in, 6-8 tellen uit) helpt je zenuwstelsel tot rust te brengen. Mindfulness of ontspanningsoefeningen kunnen enorm helpen, net als praten met een vriend of professional. Soms is het ook nodig om kritisch te kijken naar je agenda: waar zeg je ‘ja’ terwijl je ‘nee’ bedoelt?
Slaap is geen aan-uitknop. Je lijf en hoofd moeten afschakelen. En dat lukt vaak niet als je overdag nauwelijks rust hebt genomen. Veel mensen gaan van werk naar gezin, naar telefoon, naar Netflix en verwachten dan binnen tien minuten in slaap te vallen. Helaas werkt dat zo niet. Maak ruimte voor rust overdag, beperk schermtijd ’s avonds, en probeer met een boek of rustige wandeling je dag af te sluiten. Slaap begint al bij hoe je je dag inricht.
’s Nachts is je brein bezig met verwerken. Als je overdag weinig stil hebt gestaan bij je emoties of gebeurtenissen, komt dat ’s nachts alsnog. Schrijf voor het slapengaan je gedachten van je af. Noem het een ‘braindump’. Of probeer een mindfulnessoefening zoals de ‘trein van gedachten’. Laat je piekergedachten als wagons voorbijkomen zonder erin te stappen. Het hoeft niet perfect, maar herhaling helpt. Ook een vast slaapritueel helpt je brein herkennen dat het mag ontspannen.
Je brein is gemaakt om gevaar te herkennen, dat was vroeger nuttig toen we alert moesten zijn voor roofdieren. Tegenwoordig uit zich dat in piekeren, negatief denken of jezelf bekritiseren. Negatieve gedachten voelen daardoor automatisch sterker en ‘echter’. Door je er bewust van te worden en ze niet meteen als waarheid aan te nemen, ontstaat ruimte. Mildheid helpt. Je bent niet je gedachten, je hebt ze alleen.
Probeer je gedachten niet tegen te houden, maar observeer ze. Stel jezelf de vraag: helpt deze gedachte mij? Zo niet, laat hem passeren. Schrijf ze desnoods van je af. Geef jezelf ook een ‘piekerkwartiertje’: een moment op de dag waarop je alles op papier zet wat je bezighoudt. Na die 15 minuten stop je. Dit leert je brein dat piekeren niet eindeloos hoeft te zijn.
Overspannenheid is tijdelijk: je ervaart meer stress dan je aankunt, maar meestal kun je herstellen als je op tijd rust neemt. Een burn-out is het gevolg van langdurige overbelasting, vaak na maanden of jaren je grenzen negeren. Je kunt dan letterlijk niet meer. Je lijf zegt stop. Je voelt je uitgeput, prikkelbaar, vaak somber of zelfs angstig. Herstel van burn-out is een proces dat tijd en begeleiding vraagt. Je hoeft het niet alleen te doen.
Herstellen begint met stilstaan. Je lichaam en brein hebben rust nodig. Vaak betekent dat eerst echt even niets doen, hoe moeilijk dat ook is. Daarna bouw je rustig weer op met kleine dingen waar je energie van krijgt. Zoek begeleiding bij een coach, huisarts of psycholoog die werkt met stress of burn-out. Let op je voeding, slaap, beweging én vooral: leer weer voelen waar je grens ligt. En durf daar trouw aan te blijven.
Dit is een gedachte die veel mensen met zich meedragen, vaak zonder dat ze het doorhebben. Die overtuiging ontstaat meestal in je jeugd of in een omgeving waarin je moest ‘presteren’ om liefde te krijgen. Het helpt om je bewust te worden van die innerlijke stem en hem te gaan observeren in plaats van te geloven. Wat zou je zeggen tegen een goede vriend(in)? Gun jezelf datzelfde stemmetje.
Mildheid kun je trainen. Begin met opmerken wanneer je oordeelt over jezelf. Vraag je dan af: helpt dit? Vaak is het antwoord nee. Herformuleer het dan. In plaats van “Ik ben zo lui”, kun je denken: “Mijn lichaam heeft vandaag wat meer rust nodig.” Je hoeft niet ineens een zelfliefde-goeroe te zijn. Begin met één positieve gedachte per dag.
Als je gewend bent je emoties weg te stoppen of te negeren, kunnen ze op onverwachte momenten ineens opkomen, vaak nog wat harder. Door te leren ruimte maken voor je emoties (zonder oordeel), leer je jezelf beter kennen. Een dagboek, mindfulness oefeningen of ademhalingsoefeningen kunnen helpen om weer te leren voelen zonder overweldigd te raken.
Gun je gevoelens de ruimte. Emoties zijn boodschappers, geen vijanden. Probeer bij jezelf te checken: wat voel ik? Waar voel ik dat in mijn lijf? Wat wil dit mij zeggen? Je hoeft het niet meteen op te lossen. Alleen al het erkennen van je emotie brengt rust. En praat erover, met iemand die je vertrouwt.
Absoluut. Je hormonen hebben directe invloed op je stemming, energie, concentratie en zelfs zelfvertrouwen. Veel vrouwen merken een daling in stemming in de week voor de menstruatie. Dit is normaal, maar als het je functioneren belemmert (zoals bij PMDD), zoek dan hulp. Je hoeft er niet mee te blijven lopen.
In de overgang verandert je hormoonhuishouding ingrijpend. Dat kan zorgen voor stemmingswisselingen, somberheid, een korter lontje of zelfs paniekklachten. Je bent niet gek, je lichaam verandert. Beweging, rust, gezonde voeding, verbinding en soms ook hormoontherapie kunnen verlichting geven. Praat erover, met je huisarts of een specialist in overgangsklachten. En belangrijk om te weten: je bent niet de enige.
Eenzaamheid gaat niet altijd over fysiek alleen zijn, maar over het gevoel geen echte verbinding te hebben. Misschien mis je diepere gesprekken, voel je je niet écht gezien of gehoord. Verbinding begint bij jezelf: hoe eerlijk ben je in je contacten? Hoe open durf je te zijn? En: ben je verbonden met je eigen behoeftes? Want wie zichzelf kwijt is, voelt zich ook sneller alleen.
Dat kan gebeuren, vooral als je lang op de automatische piloot hebt geleefd. Sta eens stil bij je dag. Wat geeft een glimlach? Waar verlies je de tijd in? Wat deed je vroeger graag? Of maak een lijst: wat geeft me energie, wat kost me energie? Vaak kom je dan al dichter bij jezelf. Zingeving zit niet alleen in grootse doelen, maar juist in de kleine dingen.
Wil je dieper ingaan op deze thema’s? Dan is het online leefstijlprogramma van Dokter Tamara een aanrader. Hierin krijg je concrete handvatten voor mentale én fysieke gezondheid, met volop steun en herkenning van anderen die net als jij gezonder willen leven.
Wil je meer ondersteuning bij mentale klachten? Op 10 oktober komt de cursus “Mentale gezondheid” online, zet jij hem alvast in je agenda? Tot die tijd hebben we alvast een gratis e-book met handige tools om mee aan de slag te gaan, download hem hier: e-book “grip op je gevoel”.
