Pas was ik – Marieke, diëtist van Team Dokter Tamara – te gast bij het Danone event Unleashing everyday plant-based nutrition. Tijdens dit inspirerende event kreeg ik een kijkje in het Danone Global Research & Innovation Centre en werd ik ondergedompeld in de nieuwste cijfers en inzichten rondom plantaardige voeding en een flexitarische leefstijl. En één ding werd mij extra duidelijk: we moeten af van het idee dat plantaardige zuivelvervangers “ongezond” zijn omdat ze bewerkt zouden zijn.
Is bewerkt per definitie slecht?
In de supermarkt is het aanbod plantaardige drinks zoals sojadrink, havermelk of amandeldrink enorm gegroeid. Toch leeft er nog regelmatig een misverstand: omdat deze producten “bewerkt” zijn, zouden ze wel ongezond móeten zijn. Maar dat is, als we kijken naar het grotere plaatje, te kort door de bocht. Bewerking is niet hetzelfde als ‘ultra-processed’ in de zin van lege calorieën of slechte ingrediënten. Een plantaardige drink ondergaat inderdaad enkele stappen zoals verhitten, het verwijderen van ongewenste deeltjes of het toevoegen van calcium en vitamines. Maar dat maakt het nog geen ongezond product. Sterker nog: dit soort bewerkingen zijn juist bedoeld om de drink voedzaam, veilig en goed verteerbaar te maken.
Waarom er wél suiker in zit
Een ander veelbesproken ingrediënt: suiker. Zelf had ik hier ook vragen over voor mijn bezoek aan danone, want waarom voegen ze het toe? Ook hier geldt – kijk naar het totaalplaatje. In veel plantaardige drinks zit wat suiker toegevoegd. Niet om je ‘verslaafd’ te maken, maar om de overstap van koemelk naar een plantaardig alternatief aantrekkelijker te maken. het is dus niet noodzakleijk – daarom de No Sugar varianten – maar sojadrink smaakt van nature anders dan melk. Om de gemiddelde melkdrinker warm te laten lopen voor een overstap is deze toevoeging gedaan. Vergelijk het met vleesvervangers die lijken op vlees: die zijn niet gemaakt voor de vegetariërs, maar juist voor de vleeseters die stapje voor stapje hun eetpatroon willen verduurzamen en kiezen voor een flexitarische leefstijl. Het is dus niet voor de producent maar juist voor de consument. Belangrijk detail: een glas sojadrink met toegevoegde suiker bevat vaak nog bijna de helft minder koolhydraten dan een glas koemelk.
Sojadrink: een krachtpatser in plantaardig jasje
Soja verdient hier extra aandacht. Het is één van de weinige plantaardige eiwitbronnen die álle essentiële aminozuren bevat. Bovendien is het veelzijdig, voedzaam én onderzocht. De angst voor “hormoonverstorende effecten” van soja komt vooral uit de theorie, een onderzoek, maar is in de praktijk nooit aangetoond bij normale inname via voeding. In tegendeel: als je soja in plaats van vlees gebruikt, zien we juist gezondheidswinst. Het totaalplaatje dus weer…
Is een toevoeging een plus of een min?
Veel plantaardige zuivelvervangers worden verrijkt met calcium, vitamine D, B12 en andere voedingsstoffen. In het Engels noemen ze dat fortification. Dat wordt nog weleens onterecht gelijkgesteld aan “ultra processed food” – met een negatief imago als bonus. Maar laten we wel wezen: het doel van fortificatie is juist om plantaardige producten qua voedingswaarde meer te laten lijken op hun dierlijke tegenhangers en zo passender te maken in ons dagelijks eetpatroon. Het gaat er dan niet om hoeveel ingrediënten er op het etiket staan, maar wat die ingrediënten doen. Een stabilisator zoals gom zorgt ervoor dat calcium goed verdeeld blijft en je geen dikke laag op de bodem krijgt. En ja, dat is handig – zeker in je koffie, als je een barista-variant gebruikt die beter schuimt en niet schift.
De nuance mag terug
We leven in een tijd waarin bewerkt voedsel vaak direct wordt gelinkt aan ziekte en overgewicht. En hoewel dat voor sommige producten zeker geldt, is het niet eerlijk om álle bewerkte producten over één kam te scheren. Een plantaardige drink die met zorg is samengesteld – met goede ingrediënten, verrijkt waar nodig, en afgestemd op wat de consument nodig heeft – past uitstekend binnen een gezonde leefstijl. Sterker nog: het verlaagt je milieu-impact, bevat minder verzadigd vet en draagt bij aan een meer plantaardig eetpatroon.
De kracht van kleine stapjes
Als je wilt overstappen naar meer plantaardig, hoef je niet rigoureus alles om te gooien. Begin met één vervanging: je melk in de koffie of je yoghurt bij het ontbijt. Proef verschillende varianten. Lees etiketten. En onthoud vooral: plantaardig hoeft niet perfect te zijn om een positieve bijdrage te leveren.
